WCAG 2.1, czyli Web Content Accessibility Guidelines, to zbiór wytycznych dotyczących dostępności treści internetowych. Zalecenia te mają na celu sprawić, że witryny oraz aplikacje mobilne będą łatwiejsze w użytkowaniu dla osób z niepełnosprawnościami — począwszy od osób niewidomych i niedowidzących, ale też głuchych, niedosłyszących, z niepełnosprawnością ruchową, intelektualną lub poznawczą. Omawiany zbiór zaleceń jest więc bardzo istotny w kontekście funkcjonalności oraz użyteczności, które stanowią fundament dobrych doświadczeń użytkowników.
Dlaczego należy wdrożyć WCAG 2.1?
WCAG 2.1 to aktualizacja WCAG 2.0 — zbioru, który został opublikowany w 2008 roku jako rekomendacja World Wide Web Consortium. W3C to organizacja zajmująca się opracowywaniem standardów dla sieci WWW, a ich aktualna wersja uwzględnia rozwój nowych technologii oraz związane z nim potrzeby użytkowników. Co więc można znaleźć w wytycznych? Między innymi dotyczą one obsługi gestów dotykowych, rozpoznawania mowy oraz responsywności (dopasowania do różnych urządzeń i orientacji ekranu). Oczywiście, jeśli strona jest zgodna z WCAG 2.1, spełnia również normy WCAG 2.0.
Jednak WCAG 2.1 są ważne nie tylko ze względów etycznych czy społecznych, ale także prawnych. Obowiązująca w Polsce ustawa o dostępności cyfrowej stron internetowych i aplikacji mobilnych podmiotów publicznych nakłada na instytucje obowiązek spełnienia wytycznych na poziomie AA, dotycząc zarówno nowych, jak i istniejących witryn oraz aplikacji. Niedostosowanie się do niej może skutkować karą administracyjną.
Wielu osobom może się wydawać, że wdrożenie wytycznych WCAG 2.1 to przykra konieczność, warto jednak pamiętać, że dostosowanie strony lub aplikacji ma również wiele korzyści biznesowych. Oto kilka z nich:
- Zwiększenie zasięgu i lojalności klientów poprzez dostosowanie się do potrzeb różnych grup użytkowników
- Poprawa jakości i użyteczności treści internetowych poprzez eliminację błędów i ułatwienie nawigacji
- Poprawa pozycjonowania i widoczności strony internetowej w wynikach wyszukiwania poprzez lepszą optymalizację SEO
- Zmniejszenie kosztów utrzymania i aktualizacji strony internetowej poprzez użycie standardowych i sprawdzonych rozwiązań
- Zwiększenie prestiżu i wiarygodności marki poprzez pokazanie zaangażowania w społeczną odpowiedzialność biznesu
Różnice pomiędzy WCAG 2.0 a WCAG 2.1
WCAG 2.1, będąc uaktualnieniem ustalonych wcześniej wytycznych, opiera się na tych samych czterech zasadach: postrzegalności, funkcjonalności, zrozumiałości oraz kompatybilności (solidności). Do każdej z wymienionych wytycznych dopasowano kryteria sukcesu, które określają konkretne wymagania i sposoby weryfikacji i są one numerowane według schematu: numer zasady.numer wytycznej.numer kryterium.
Jeśli chodzi o konkretne różnice pomiędzy WCAG 2.0 i 2.1, do aktualnej wersji dodano 17 nowych kryteriów sukcesu, które dotyczą:
- Obsługi gestów dotykowych i ruchowych, takich jak przesuwanie, powiększanie czy obracanie
- Rozpoznawania mowy i sterowania głosowego, takich jak dyktowanie tekstu czy wydawanie poleceń
- Adaptacji do różnych urządzeń i orientacji ekranu, takich jak smartfony, tablety czy laptopy
- Uwzględnienia potrzeb osób z zaburzeniami poznawczymi, takich jak problemy z pamięcią, uwagą czy orientacją
Niektóre z wprowadzonych wytycznych są też uzupełnieniami lub rozszerzeniami wcześniejszych kryteriów. Nowe kryteria sukcesu w spisie treści dokumentu są oznaczone gwiazdką (*).
Jakie są poziomy zgodności z WCAG 2.1 i jak je osiągnąć?
Wytyczne WCAG 2.1 definiują trzy poziomy zgodności, które określają stopień spełnienia kryteriów. Wspomniane poziomy prezentują się następująco: A (najniższy), AA (średni) oraz AAA (najwyższy). Oczywiście, im wyższa zgodność, tym publikowane w witrynie czy na stronie treści są lepiej dopasowane do potrzeb osób z niepełnosprawnościami.
Co istotne, aby osiągnąć dany poziom zgodności, należy spełnić wszystkie kryteria sukcesu danego poziomu oraz poziomów niższych. Nie jest możliwe tylko częściowe wdrożenie, jednak poziom może dotyczyć całej strony internetowej/aplikacji lub jedynie części podstron czy elementów.
Poziom zgodności jest uzależniony m.in. od technologii użytych do tworzenia treści internetowej, takich jak HTML, CSS, JavaScript, Flash. W zależności od konkretnej opcji, dana technologia i oferowane przez nią rozwiązania może być bardziej lub mniej dostępna dla osób z niepełnosprawnościami, a w związku z tym wymagać dodatkowych środków dostępności (alternatywne wersje treści, ustawienia użytkownika). Aby zdobyć poziom zgodności, należy używać technologii w sposób zgodny ze specyfikacjami i dobrymi praktykami, a także zapewniać odpowiednie wsparcie dla technologii asystujących, którymi są m.in. czytniki ekranu oraz lupy.
Poziom zgodności jest również uzależniony od kontekstu i celu treści internetowych oraz od odbiorców i ich potrzeb. Niektóre elementy mogą być trudniejsze lub niemożliwe do udostępnienia na danym poziomie zgodności, ze względu na ich naturę lub ograniczenia techniczne. Na przykład, treści multimedialne, takie jak filmy czy gry, mogą wymagać specjalnych rozwiązań — dodania napisów, audiodeskrypcji czy też wdrożenia alternatywnych trybów interakcji.
Jakie konkretnie wytyczne dotyczą poszczególnych poziomów zgodności? Oto najważniejsze informacje:
- Poziom A — najniższy poziom zgodności, który obejmuje 30 kryteriów sukcesu. Spełnienie tego poziomu zapewnia podstawową dostępność treści dla osób z niepełnosprawnościami, ale nie gwarantuje pełnej satysfakcji i użyteczności. Poziom A jest minimalnym wymogiem dla wszystkich treści internetowych.
- Poziom AA — średni poziom zgodności, który obejmuje 50 kryteriów sukcesu. Spełnienie tego poziomu zapewnia dobrą dostępność treści dla osób z niepełnosprawnościami, ale nie uwzględnia wszystkich możliwych scenariuszy i preferencji. Poziom AA jest rekomendowanym wymogiem dla większości treści internetowych.
- Poziom AAA — najwyższy poziom zgodności, który obejmuje 78 kryteriów sukcesu. Spełnienie tego poziomu zapewnia doskonałą dostępność treści dla osób z niepełnosprawnościami, ale jest bardzo trudne do osiągnięcia i utrzymania. Poziom AAA jest opcjonalnym wymogiem dla niektórych treści internetowych.
W jaki sposób sprawdzić i udokumentować zgodność z WCAG 2.1?
Aby sprawdzić i udokumentować zgodność z WCAG 2.1, konieczne jest przeprowadzenie oceny dostępności internetowej. Można to zrobić, korzystając z odpowiednich narzędzi oraz metod, dzięki którym dowiesz się, czy strona lub aplikacja spełniają wszystkie kryteria sukcesu danego poziomu zgodności. Testy powinny być przeprowadzone zarówno automatycznie, jak i ręcznie — tylko wtedy możliwa jest pełna ocena wszystkich aspektów dostępności.
Wśród automatycznych narzędzi do analizy można wymienić m.in. te służące do walidacji kodu HTML, CSS i JavaScript, sprawdzenia kontrastu kolorów oraz struktury strony (w tym nagłówków), a także przetestowania formularzy.
W przypadku ręcznej oceny dostępności należy użyć technologii asystujących i symulatorów niepełnosprawności, takich jak: czytniki ekranu, lupy ekranowe, programy rozpoznające mowę, symulatory niepełnosprawności (wzroku, słuchu, ruchowej).
Dokumentacja zgodności z WCAG 2.1 powinna składać się z raportu, w którym zostaną zawarte informacje o:
- treści internetowej i jej poziomie zgodności
- metodach i narzędziach użytych do oceny dostępności
- wynikach oceny dostępności i ewentualnych problemach
- Io sposobach rozwiązania problemów i poprawy dostępności
Raport z oceny dostępności treści internetowej powinien być sporządzony w formacie zrozumiałym i czytelnym dla wszystkich zainteresowanych stron, takich jak twórcy treści, właściciele stron, użytkownicy czy audytorzy. Raport powinien być również aktualizowany w razie zmian w treści internetowej lub w wytycznych WCAG 2.1.
Jakie są najlepsze praktyki i narzędzia do tworzenia dostępnych treści internetowych?
Aby tworzyć dostępne treści internetowe zgodnie z WCAG 2.1, należy stosować się do najlepszych praktyk i standardów branżowych. Również korzystanie z odpowiednich narzędzi oraz zasobów będzie pomocne.
Oto przykładowe wytyczne WCAG 2.1:
- Używanie semantycznego kodu HTML, który opisuje znaczenie i strukturę treści
- Używanie CSS do stylizowania i układania treści
- Używanie technik responsywnego projektowania stron internetowych (RWD), które dopasowują się do różnych rozmiarów i orientacji ekranu
- Używanie technik uniwersalnego projektowania stron internetowych (UD), które uwzględniają potrzeby i preferencje różnych grup użytkowników, takich jak osoby z niepełnosprawnościami, osoby starsze, osoby z niskim poziomem umiejętności cyfrowych czy osoby z różnych kulturami, posługujące się odmiennymi językami
- Używanie alternatyw tekstowych dla wszystkich treści nietekstowych, takich jak obrazy, ikony, grafiki, diagramy, mapy, animacje, wideo czy audio
- Używanie nagłówków i list do tworzenia logicznej i hierarchicznej struktury treści
- Używanie linków z opisowymi tekstami i unikanie używania samych adresów URL lub fraz typu “kliknij tutaj” lub “więcej informacji”
- Używanie etykiet i instrukcji dla wszystkich elementów formularzy, takich jak pola tekstowe, przyciski, pola wyboru czy listy rozwijane
- Używanie kontrastowych kolorów dla tekstu i tła oraz unikanie używania koloru jako jedynego sposobu przekazywania informacji
- Używanie odpowiedniej wielkości i stylu czcionki oraz unikanie używania tekstu jako obrazu
- Używanie rozpoznawania mowy i sterowania głosowego dla treści wymagających wprowadzania tekstu lub poleceń
- Używanie gestów dotykowych i ruchowych dla treści wymagających manipulacji obiektami lub nawigacji
- Używanie uwzględnienia potrzeb osób z zaburzeniami poznawczymi, takimi jak dostarczanie prostego i zrozumiałego języka, pomocy kontekstowej, spójności wizualnej czy opcji personalizacji
Podsumowanie
Kwestia WCAG 2.1 czy też bardziej ogólnie, dostępność stron internetowych, to bardzo rozbudowany temat, który powinien być jednak istotny nie tylko dla UX designerów. Zarówno graficy, jak i specjaliści SEO powinni mieć świadomość, jak ich praca zazębia się z Web Content Accessibility Guidelines. Nie tylko ułatwi to wykonywanie obowiązków, ale przede wszystkim pozwoli zapewnić jak najlepsze doświadczenia użytkownikom, niezależnie od ich sytuacji, stanu zdrowia oraz innych czynników, wpływających na łatwość odczytywania informacji.
