20 grudnia 1990, a więc trzy dekady temu powstała pierwsza w historii strona internetowa, której twórcą był brytyjski fizyk Tim Berners-Lee. Co prawda, miała ona niewiele wspólnego z witrynami, które znamy i przeglądamy obecnie, w zasadzie bardziej przypominała projekt oparty na hipertekście, niemniej stała się kamieniem milowym w rozwoju stron internetowych i zapoczątkowała wszystko to, co wydarzyło się później i, co znamy ze swoich wspomnień z surfowania po dawnej sieci. Dzisiaj z nostalgią patrzymy na dawne projekty, pierwsze osiągnięcia web designu, które, choć nie wyróżniały się przejrzystym interfejsem czy bardzo estetyczną paletą barw, to jednak były otwierały drzwi do intrygującego świata online.
Czym jest archive.org?
Ci, którzy z racji wieku nie do końca pamiętają początki projektowania stron www lub chcą przenieść się do internetowej przeszłości, mogą odwiedzić stronę archive.org – co to takiego? To jeden z największych i najstarszych (zapoczątkowany w 1996 roku) projektów archiwalnych, który udostępnia w sieci różnorodne materiały multimedialne. Oprócz książek, tekstów, nagrań audio, filmów, zdjęć czy wersji oprogramowań, znajdziemy tu kolekcje zarchiwizowanych stron internetowych – kopii lub historycznych wersji, zapisanych w przeszłości i przechowywanych na serwerach sieciowych jako kopie zapasowe. Warto zaznaczyć, że strona ze sporym dorobkiem (jaki polska interia, wp.pl) nie ma np. jeden kopii, ale wiele, z różnych okresów czasowych, dzięki czemu możemy prześledzić jej rozwój i zmiany na przestrzeni lat. Archive.org to baza online w całości przeznaczona do wykorzystywania bezpłatnie w celach badawczych i edukacyjnych, niemniej niemała część materiałów jest dostępna dla każdego użytkownika. Na przeglądaniu kolejnych snapshotów witryn można spędzić mnóstwo czasu, analizując, jak zmieniały się trendy w projektowaniu stron, jak pojawiały się kolejne udoskonalenia, co zyskiwało popularność itd., co świetnie przydaje się także w działalności biznesowej (np. sprawdzaniu historii pozycjonowanych witryn).
Jak wyglądały kiedyś strony i w jaki sposób się je tworzyło?
Strony kiedyś a strony dzisiaj to dwa osobne tematy. Wspomniana już pierwsza na świecie witryna nie zawierała zdjęć, grafik czy kolorów, a była jedynie tekstem połączonym z kilkoma odnośnikami – hiperłączami, które przenosiły z kolei do innych, krótkich fragmentów tekstu. Mniej więcej w tym okresie naukowcy z Europejskiej Organizacji Badań Jądrowych CERN opublikowali projekt systemu WWW – World Wide Web bazujący na identyfikowaniu zasobów czy dokumentów poprzez adresy URL, które z kolei są powiązane przez hipertekst i przesyłane przez protokoły HTTP. Ważnym krokiem okazało się wprowadzenie pierwszej przeglądarki www, która umożliwiała oglądanie graficznych stron. Mosaic, bo o niej mowa, oraz rozwijane, bazowe wersje HTML są odpowiedzialne za ikoniczne witryny z kolumnowym układem (który miał pozwolić na odpowiedni, przejrzysty układ treści), prostymi grafikami umieszczonymi w ramkach, licznikiem odwiedzin. Pojawienie się języka JavaScript oraz technologii Flash pod koniec lat 90 ubiegłego wieku to dwa ważne czynniki, które wpłynęły na kolejne udoskonalenia i bardziej atrakcyjny wygląd stron, a także pozwoliły na większą interaktywność – w nawigacji, wyglądzie stron głównych, wykorzystywaniu animacji, dźwięków etc. Szybko jednak okazało się, że bardzo łatwo jest przesadzić w wykorzystywaniu nowych opcji, a Flash to nie najlepsze rozwiązanie, z ograniczonymi możliwościami w zakresie edycji oraz użytkowania witryny. W latach dwutysięcznych twórcy sieci odkrywają potencjał CSS – Cascading Style Sheets, czyli kaskadowych arkuszy stylów, dzięki którym udało się oddzielać treści strony od jej elementów projektowych, co znacząco rozwinęło web desing, urozmaiciło go i upowszechniło. Strony były teraz bardziej zróżnicowane oraz lepsze w nawigacji. Na koniec warto wspomnieć o Responsive web design (RWD), czyli nowym podejściu do projektowania witryn, które przypisuje się Ethanowi Marcotte. Od 2010 roku korzystamy z tej idei w budowaniu stron, które mogą reagować i dostosowywać się do różnych środowisk wyświetlania, ułatwiając przez to użytkownikom korzystanie z różnych urządzeń. To z kolei przełożyło się na nowy trend w projektowaniu, czyli tzw. flat design, w którym z estetyką wygrywa funkcjonalność i stawia się na minimalistyczny, wygodny, dwuwymiarowy styl. Co będzie dalej? Pozostaje nam bacznie obserwować kolejne przemiany w świecie web designu.
Sprawdź, jak rozwijały się poszczególne witryny!
Zainteresował Cię rozwój stron internetowych? Chcesz zobaczyć na własne oczy, jak wyglądały dziesiątki lat temu? Jeśli tak, najlepszym rozwiązaniem jest wybranie konkretnej witryny, która jest dostępna w sieci od lat – nie musi to być koniecznie strona zagraniczna albo bardzo popularna, ważne, aby miała odpowiedni, internetowy staż. Jeżeli nie masz pomysłu, sięgnij po klasyczne witryny: YouTube, Allegro lub Facebook i skorzystaj z Wayback Machine, czyli cyfrowego archiwum należącego do Internet Archive. Po sprawdzeniu konkretnego adresu pojawi się linia czasowa, na której zaznaczone będą wszystkie zapisy strony w okresie od jej powstania do chwili obecnej (ewentualnie do momentu jej zawieszenia czy usunięcia). Wybierając konkretne snapshoty, możesz porównywać, co zostało dodane, zmienione, poprawione itd. Jeśli połączysz to z wiedzą na temat projektowania witryn, masz wyjątkową możliwość zagłębienia się w historię sieci, ale też niejednego sukcesu biznesowego – jak usprawniać stroną? Jak czynić ją bardziej funkcjonalną i atrakcyjną dla użytkowników? Jak wyznaczać trendy? O wszystkim tym możesz przekonać się, wykorzystując Wayback Machine.
