5 sił Portera w marketingu
3 min
3 min
Na skróty
Analiza 5 sił Portera jest znana w marketingu już od ponad 40 lat, a powstała w 1979 roku za sprawą Michaela E. Portera, ekonomisty, nauczyciela i badacza. Koncepcja 5 sił Portera wykorzystywana jest współcześnie przede wszystkim przez przedsiębiorców oraz specjalistów ds. planowania strategii firmowej.
Metoda 5 sił Portera służy do analizy otoczenia biznesowego danej firmy. Ten model umożliwia oceną pozycji przedsiębiorstwa na rynku, a także sprawdzenie, czym cechuje się konkurencja. Dobrze zaznaczyć, że 5 sił Portera to koncepcja mająca zastosowanie w przypadku firm dopiero wchodzących do danego sektora, ale także tych już istniejących od wielu lat, czy miesięcy. W skład 5 sił wchodzą następujące elementy:
Tak naprawdę najważniejszą cechą tej całościowej analizy jest prostota. Wystarczy tylko zebrać informacje na temat pięciu elementów i już można stworzyć swój własny model, a także zastanowić się nad perspektywami biznesowymi.
Zwykle analizę marketingową należy rozpocząć od określenia rywalizacji wewnątrz sektora. W ten sposób można ustalić, jakie inne marki są obecne na rynku, czym dokładnie się zajmują i w jaki sposób działają. Zwykle konieczne jest przeanalizowanie głównych graczy, przy czym nie zawsze konkurencją dla mniejszych firm są korporacje lub wielkie marki. Czasami rywalizacja dotyczy konkretnej niszy lub kilku przedsiębiorstw z danego sektora. Kolejnym ważnym krokiem jest przeanalizowanie możliwości pojawienia się nowych konkurentów na rynku. W ten sposób można uwzględnić także te firmy, które dopiero mogą stać się nowymi rywalami. Następnym krokiem jest sprawdzenie, czy na rynku mogą pojawić się substytuty, czyli tych towarów lub usług, które mogą zastąpić daną markę. Przykładowo może chodzić o sztuczną inteligencję, która w przyszłości będzie w stanie zastąpić grafików i copywriterów, a także o maszyny, które powoli zastępują wielu pracowników produkcyjnych. Oczywiście ważne jest także określenie, w jakim czasie mogą nastąpić te zmiany. W sytuacji, gdy one już zachodzą, dana branża może nie być odpowiednia do rozwoju. Na koniec należy przeanalizować siłę przetargową dostawców i nabywców, przy czym w niektórych branżach nie ma dostawców, a przedsiębiorca większość zadań wykonuje samodzielnie. W innych sektorach konieczne jest sprawdzenie łańcuchów dostaw.
Konkurencja na rynkach jest bardzo zmienna i zależy od konkretnych sektorów. W niektórych branżach rywalizacja szybko rośnie z roku na rok, a w innych spada. Ważne są tutaj bariery wejścia, a więc między innymi koszty i wiedza, które są potrzebne przedsiębiorcy. W branżach z wysoką barierą wejścia, zwykle konkurencja jest niższa.
Marketingową analizę w modelu pięciu sił Portera można przeprowadzić w różnych sytuacjach. Klasycznym przypadkiem jest moment, w którym przedsiębiorca dopiero startuje ze swoim biznesem, rozpoczyna działania i zastanawia się nad tym, jak jego firma ma wyglądać w najbliższym czasie. Taki przedsiębiorca musi dobrze poznać konkurencję, zrozumieć jej sposoby działania i możliwości. Drugim przypadkiem, w których analiza 5 sił Portera jest tak ważna jest sytuacja, gdy w danej firmie zachodzi jakaś zmiana, na przykład pojawia się nowa strategia lub marka wchodzi z zupełnie nowymi produktami na rynek. Dobrze jednak zdawać sobie sprawę z tego, że przeprowadzenie tylko tej analizy może nie wystarczyć. Zwykle konieczne jest zastosowanie także innych metod, na przykład SWOT.
Przedsiębiorca, który dokładnie zna i rozumie swoich konkurentów, a także jest w stanie wyróżnić możliwe problemy takie jak pojawienie się substytutów, może dosyć trafnie przewidywać swój rozwój na rynku, a także zastanowić się nad tym, co robić, aby znaleźć odpowiednią dla siebie niszę. Analiza 5 sił Portera jest nie tylko prosta, ale także uniwersalna, a więc pasuje do wielu sektorów gospodarki. Identyfikacja szans i zagrożeń pozwala na podjęcie stosownych kroków, na przykład podwyższenie marży lub zwiększenie cen produktów. Na niektórych rynkach rywalizacja jest jednak zacięta, dlatego też trzeba czymś się wyróżniać. Można obniżyć ceny, albo podwyższyć jakość, czy też wdrożyć jakieś rozwiązania ważne, z punktu widzenia konsumenta. W przypadku przeprowadzania analizy 5 sił Portera, dobrym rozwiązaniem jest zwrócenie uwagi na pojęcie cyklu życia produktu. Chodzi tutaj o to, na jakim etapie znajduje się firma. Istnieją cztery takie etapy, tj. wprowadzenie, rozwój, dojrzałość i schyłek. Analizę należy więc dopasować indywidualnie do danego przedsiębiorstwa, jego miejsca w cyklu życia produktu, a także do specyfiki danej branży.
