Barter jest najstarszą formą wymiany handlowej, która dziś — na fali popularności influencer marketingu — znalazła zupełnie nowe zastosowania. Na czym polega wymiana barterowa — i w jakiej formie jest wykorzystywana w świecie internetu? Na te pytania odpowiemy w dzisiejszym wpisie. Zapraszamy do lektury!
Barter — co to znaczy? Definicja umowy barterowej
Umowa barterowa to najprostszy i najstarszy system handlowy, w którym transakcje polegają na wymianie dóbr bez pośrednictwa pieniądza. Wymiana barterowa może mieć formę „towar za towar”, „towar za usługę” lub „usługa za usługę”. Najprościej ujmując, umowa barterowa to umowa zamiany.
Klasyczne podejście do barteru opiera się na założeniu, że przedmioty wymiany mają taką samą lub zbliżoną wartość. Nie zawsze jest to jednak oczywiste — o ile wartość towarów (np. surowców naturalnych, dość często barterowanych w handlu międzynarodowym) łatwo można przeliczyć na konkretną walutę, tak w przypadku usług wartość ta jest często względna.
W porównaniu z wymianą gotówkową transakcje barterowe są też o wiele mniej sformalizowane. Obie strony transakcji mają pełną swobodę co do charakteru zawartej między nimi umowy, a sama transakcja — z reguły jest neutralna podatkowo (jeśli wartość dóbr jest jednakowa; w przeciwnym razie konieczne może być rozliczenie podatku od dochodu z dóbr o wyższej wartości).
Dlatego właśnie barter — mimo wszystko — wciąż jest powszechnie wykorzystywaną formą wymiany handlowej, zarówno na skalę lokalną, jak i globalną. Na zasadzie barteru swoje produkty nierzadko oferują rolnicy, ale też międzynarodowe firmy, zajmujące się wydobyciem i przetwórstwem surowców (co pozwala im ominąć komplikacje wynikające z konieczności wymiany walut), a nawet — instytucje państwowe.
Co powinna zawierać umowa barterowa w świetle obowiązujących przepisów prawa?
Umowa barterowa, jako umowa cywilnoprawna, powinna zawierać elementy zapewniające jej ważność oraz precyzyjne określenie wzajemnych zobowiązań stron. Zgodnie z obowiązującymi przepisami i zasadami prawa kontraktowego, w umowie barterowej powinny znaleźć się następujące kluczowe elementy:
-
Data i miejsce zawarcia umowy – wskazanie, kiedy i gdzie umowa została podpisana.
-
Strony umowy – pełne dane identyfikacyjne stron umowy, w tym nazwa firmy (jeśli dotyczy), adres siedziby, numer NIP, KRS (jeśli dotyczy) oraz dane reprezentantów.
-
Przedmiot umowy – dokładny opis towarów lub usług podlegających wymianie, wraz ze specyfikacją jakościową, ilościową oraz ewentualnymi terminami dostawy lub wykonania usług.
-
Wartość świadczeń – określenie wartości wymienianych dóbr lub usług, co ma znaczenie m.in. dla rozliczeń podatkowych.
-
Sposób i termin realizacji umowy – szczegółowe określenie harmonogramu dostaw, wykonania usług oraz zasad odbioru i akceptacji świadczeń.
-
Prawa i obowiązki stron – określenie zobowiązań każdej ze stron, w tym np. odpowiedzialności za jakość dostarczonych towarów lub usług, obowiązku dostarczenia dokumentacji, czy zobowiązań wynikających z przepisów prawa.
-
Odpowiedzialność i sankcje za niewykonanie lub nienależyte wykonanie umowy – regulacje dotyczące kar umownych, odszkodowań lub innych konsekwencji w przypadku niewywiązania się z ustaleń umownych.
-
Postanowienia dotyczące podatków i rozliczeń – określenie zasad rozliczania zobowiązań podatkowych, w tym odliczenia podatku VAT i podatku dochodowego, zgodnie z obowiązującymi przepisami.
-
Rozstrzyganie sporów – wskazanie sądu właściwego do rozpatrywania ewentualnych sporów lub ustalenie procedury polubownego rozwiązania konfliktów.
-
Postanowienia końcowe – klauzule dotyczące np. możliwości zmiany umowy, formy kontaktu między stronami, poufności oraz liczby egzemplarzy dokumentu.
Podpisanie umowy barterowej przez obie strony powinno być dokonane w formie pisemnej dla celów dowodowych oraz w celu zapewnienia zgodności z wymogami prawnymi. W przypadku skomplikowanych transakcji zaleca się konsultację z prawnikiem lub doradcą podatkowym w celu dostosowania umowy do indywidualnych potrzeb i obowiązujących regulacji.
Jak wygląda współpraca barterowa w internecie?
Tyle o barterze „klasycznym”. Bo, jak się okazuje, znalazł on swoje miejsce także w świecie internetu — i w swojej specyficznej formie cieszy się całkiem dużą popularnością, zwłaszcza wśród początkujących przedsiębiorców oraz influencerów.
Dla tych pierwszych barter jest doskonałym sposobem na… brak środków — z czym mierzy się wiele małych firm. Przykład – startująca dopiero agencja SEO, która do osiągnięcia sukcesu potrzebuje atrakcyjnej strony internetowej. Realnym rozwiązaniem byłaby dla niej wymiana usług z agencją interaktywną, która specjalizuje się właśnie w projektowaniu witryn www. W zamian za budowę strony agencja mogłaby, na przykład, przeprowadzić audyt SEO witryny swojego klienta-partnera i zadbać o jej pozycjonowanie. Podobnych wymian dokonuje się o wiele więcej, niż mogłoby się wydawać — choć z racji tego, że często są to umowy nieformalne, trudno o konkretne liczby.
Barter może być też podstawą współpracy pomiędzy influencerem a marką — co bardzo często ma właśnie miejsce. Wygląda to tak:
-
firma oferuje swój produkt influencerowi/blogerowi/youtuberowi/redakcji portalu;
-
w zamian, twórca treści prezentuje (i, tym samym, promuje) produkt.
Z perspektywy marki jest to o tyle dobre rozwiązanie, że nie wiąże się z niemal żadnymi wydatkami — oprócz, oczywiście, kosztów produktu… które jednak nie powinny raczej być zbyt wysokie. W zamian za to marka zyskuje możliwość budowania widoczności oraz zaufania do swoich produktów z pomocą twórcy, któremu grupa docelowa marki już ufa i czuje się zaangażowana w tworzone przez niego treści — co zwiększa szanse na to, że zainteresuje się także promowanymi produktami.
Dla influencerów z kolei barter często jest najprostszym sposobem na to, aby nawiązać współpracę z rozpoznawalnymi firmami, co może przełożyć się w przyszłości na kolejne, bardziej lukratywne umowy. Duże marki z zasady są bardziej skłonne do tego, aby wejść we współpracę z mniejszym twórcą właśnie na zasadzie wymiany, niż wiązać się z nim zobowiązaniami finansowymi. A każda współpraca – także barterowa — może pomóc influencerowi stać się bardziej atrakcyjnym partnerem dla kolejnych marek.
Barter w dzisiejszym świecie — podsumowanie
Jak udowadnia nam influencer marketing — „prehistoryczna” wymiana barterowa bardzo dobrze odnajduje się także w świecie internetu. W wielu przypadkach może być to po prostu najłatwiejsza forma współpracy z influencerem (lub inną firmą) — dlatego nie warto o niej zapominać!
FAQ – najczęstsze pytania dotyczące umowy barterowej
1. Czym jest umowa barterowa? Definicja
Umowa barterowa to transakcja handlowa, porozumienie między dwiema stronami, które na podstawie zawartej umowy zobowiązują się do przeniesienia własności przedmiotu umowy w zamian za zobowiązanie się do przeniesienia własności innej rzeczy lub usług bez użycia środków pieniężnych. Każda ze stron pełni jednocześnie rolę sprzedawcy i nabywcy.
2. Czy umowa barterowa jest legalna?
Tak, umowa barterowa jest w pełni legalna i podlega przepisom prawa cywilnego oraz podatkowego. Warto jednak zadbać o jej prawidłowe sformułowanie i uwzględnić konsekwencje podatkowe.
3. Jakie elementy powinna zawierać umowa barterowa?
W umowie barterowej powinny znaleźć się m.in.:
-
dane stron,
-
dokładny opis wymienianych dóbr lub usług,
-
wartość świadczeń,
-
terminy realizacji,
-
warunki odpowiedzialności,
-
sposób rozstrzygania ewentualnych sporów.
4. Czy umowa barterowa podlega podlega pod obowiązek podatkowy?
Tak, świadczenia wynikające z umowy barterowej są traktowane jako przychód, co oznacza konieczność rozliczenia podatku dochodowego i VAT (jeśli dotyczy). Warto skonsultować się z doradcą podatkowym w celu prawidłowego rozliczenia transakcji.
5. Czy umowę barterową trzeba spisywać na piśmie?
Choć prawo nie zawsze wymaga formy pisemnej, jest ona zalecana w celu zabezpieczenia interesów stron i uniknięcia nieporozumień. W przypadku wysokiej wartości świadczeń lub długoterminowej współpracy pisemna umowa jest szczególnie istotna. To samo dotyczy księgowania transakcji np. na podstawie wystawionej faktury.
6. Jakie są korzyści wynikające z umowy barterowej?
Umowa barterowa pozwala firmom i osobom prywatnym na:
-
oszczędność gotówki,
-
efektywne wykorzystanie zasobów,
-
budowanie relacji biznesowych,
-
zwiększenie sprzedaży poprzez wymianę towarów lub usług.
7. Czy można rozwiązać umowę barterową?
Tak, umowa barterowa może zawierać zapisy dotyczące wypowiedzenia lub rozwiązania umowy. W przypadku braku takich postanowień obowiązują ogólne zasady prawa cywilnego, które pozwalają na rozwiązanie umowy w określonych sytuacjach, np. niewykonania zobowiązań przez jedną ze stron.
8. W jakich branżach najczęściej stosuje się umowy barterowe?
Umowy barterowe są popularne m.in. w:
-
marketingu i reklamie,
-
handlu i dystrybucji,
-
sektorze usługowym,
-
hotelarstwie i turystyce,
-
branży kreatywnej (np. wymiana usług fotograficznych, graficznych).
9. Czy można odliczyć podatek VAT od umowy barterowej?
Tak, jeśli jesteś czynnym podatnikiem VAT istnieje możliwość odliczenia podatku VAT od umowy barterowej, ponieważ zgodnie z przepisami podatkowymi transakcja barterowa jest traktowana jako odpłatna dostawa towarów lub odpłatne świadczenie usług.
